استون (Acetone) یک مایع شفاف، بیرنگ، فرار و قابل اشتعال است که بهعنوان سادهترین و کوچکترین کتون شناخته میشود. این ماده بهطور گسترده در صنایع مختلف بهعنوان حلال قوی برای رزینها، پلاستیکها، چربیها و رنگها استفاده میگردد. استون (Acetone) با فرمول شیمیایی C₃H₆O یک مایع شفاف، بیرنگ، فرار و بهشدت قابل اشتعال است که بهعنوان سادهترین و کوچکترین عضو خانواده کتونها شناخته میشود. این ماده به دلیل داشتن گروه کربونیل و ساختار ساده، حلالیتی بسیار بالا در آب و بسیاری از ترکیبات آلی دارد و به همین علت یکی از پرکاربردترین حلالهای صنعتی و آزمایشگاهی در جهان به شمار میرود. استون علاوه بر نقش کلیدی در صنایع شیمیایی و دارویی، در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی، غذایی، رنگ و رزین، و همچنین بهعنوان پاککننده تجهیزات آزمایشگاهی و قطعات صنعتی استفاده گستردهای دارد.
نام محصول: استون (Acetone)
نامهای دیگر: پروپانون (Propanone)، دیمتیل کتون (Dimethyl Ketone)
فرمول شیمیایی: C₃H₆O
شماره CAS: 67-64-1
شماره EC: 200-662-2
فرمول شیمیایی استون
فرمول شیمیایی استون C₃H₆O است که نشاندهنده ترکیبی متشکل از سه اتم کربن، شش اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن میباشد. این ترکیب در گروه کتونها قرار میگیرد و سادهترین و کوچکترین عضو این خانواده محسوب میشود. ساختار مولکولی استون شامل یک گروه کربونیل (C=O) است که در مرکز مولکول قرار دارد و دو گروه متیل (CH₃-) به آن متصل هستند. همین ویژگی ساختاری باعث میشود استون حلالیت بالایی در آب و بسیاری از ترکیبات آلی داشته باشد و در واکنشهای شیمیایی بهعنوان یک حلال و ماده واسط پرکاربرد به کار رود.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی استون
-
حالت: مایع شفاف و بیرنگ
-
بو: تند و مشخص
-
وزن مولکولی: 58.08 g/mol
-
نقطه جوش: 56 °C
-
نقطه ذوب: –95 °C
-
چگالی: 0.79 g/cm³ در دمای 25 °C
-
انحلالپذیری: بهطور کامل در آب و بسیاری از حلالهای آلی
خواص و ویژگیهای استون
-
حلالیت بسیار بالا
-
تبخیر سریع
-
قابلیت اشتعالزایی بالا
-
خلوص بالا برای استفاده در صنایع مختلف
بستهبندی و شرایط نگهداری استون
-
بستهبندی: بشکه فلزی
-
شرایط نگهداری: در محیط خشک، خنک و دارای تهویه مناسب؛ دور از منابع حرارت و شعله
-
نکات ایمنی: استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (دستکش، عینک ایمنی، ماسک) در هنگام کار با محصول
اطلاعات ایمنی استون (MSDS – خلاصه)
-
خطر: مایع و بخارات بهشدت قابل اشتعال (H225)
-
استنشاق: ممکن است موجب خوابآلودگی و سرگیجه شود (H336)
-
تماس پوستی: ایجاد تحریک و خشکی پوست
-
تماس چشمی: سوزش و آسیب جدی به چشمها
آنالیز استون (Acetone)
| پارامتر | واحد | حد مجاز/استاندارد | نتیجه نمونه |
|---|---|---|---|
| خلوص (Purity) | % | ≥ 99.5 | 99.8 |
| رنگ (APHA) | – | ≤ 10 | 5 |
| آب (by Karl Fischer) | % | ≤ 0.3 | 0.12 |
| اسیدیته (as Acetic Acid) | % | ≤ 0.001 | 0.0005 |
| قلیائیت (as NH₃) | % | ≤ 0.001 | 0.0003 |
| مواد غیر فرار (Residue) | % | ≤ 0.001 | 0.0004 |
| متانول (Methanol) | % | ≤ 0.05 | 0.01 |
| ایزوپروپانول (IPA) | % | ≤ 0.05 | 0.02 |
| دیاکسید کربن / کلریدها | ppm | ≤ 5 | 3 |
| ظاهر | – | مایع شفاف و بیرنگ | مطابق |
| بو | – | مشخصه (تیز) | مطابق |
کاربردهای استون
-
صنایع دارویی: بهعنوان حلال در سنتز و فرمولاسیون دارو
-
صنایع شیمیایی: بهعنوان حلال برای رزینها، چسبها، رنگها و لاکها
-
صنایع غذایی: در مقادیر کنترلشده برای استخراج چربیها و اسانسها
-
صنایع آرایشی و بهداشتی: در تولید لاک ناخن و پاککنندهها
-
آزمایشگاهها: حلال عمومی و پاککننده تجهیزات
استون یکی از پرمصرفترین حلالهای شیمیایی در دنیا است و به دلیل فراریت بالا، انحلالپذیری گسترده و قیمت مناسب در طیف وسیعی از صنایع مورد استفاده قرار میگیرد. در صنایع شیمیایی بهعنوان حلال قوی برای رزینها، پلاستیکها، چسبها، لاکها و رنگها کاربرد دارد و به همین دلیل بخش مهمی از فرآیندهای تولید رنگ، تینر و پوششهای صنعتی را تشکیل میدهد. در صنایع دارویی، استون نقشی کلیدی در استخراج و تصفیه ترکیبات دارویی، تولید قرصها و کپسولها و همچنین در فرآیندهای سنتز مواد فعال دارویی ایفا میکند.
در صنایع آرایشی و بهداشتی، استون یکی از مواد اصلی در تولید لاک ناخن و پاککنندههای آن است و همچنین در برخی فرمولاسیونهای مراقبت از پوست و مو بهعنوان حلال بهکار میرود. در صنایع غذایی نیز در مقادیر کنترلشده و مطابق با استانداردهای بینالمللی برای استخراج طعمدهندهها و اسانسها استفاده میشود. در آزمایشگاههای تحقیقاتی و صنعتی، استون یکی از پرکاربردترین حلالها برای تمیز کردن ظروف شیشهای و تجهیزات آزمایشگاهی محسوب میشود.
همچنین در صنایع نساجی و چاپ از استون برای حل کردن رنگها و جوهرها استفاده میشود. در صنایع الکترونیک، این ماده جهت تمیز کردن سطح قطعات و بردهای الکترونیکی بهکار میرود، زیرا تبخیر سریع آن مانع باقیماندن رطوبت یا آلودگی روی قطعه میشود. مجموع این ویژگیها باعث شده استون به یکی از پرتقاضاترین و مهمترین حلالهای شیمیایی در جهان تبدیل شود.

نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.